Shteti Islami, i themeluar nga Pejgamberi ynë a.s., u zgjerua shumë me kalimin e kohës dhe mori kontrollin e shumë shoqërive dhe rajoneve. Këto zhvillime zbuluan pamjaftueshmërinë e sistemit ekzistues shtetëror dhe shoqëror. Halifi i dytë, Hz. Omeri r.a., e sistemoi shtetin duke i ofruar shtetit Islam, institucione të mirë formuara me një shtet, me në qendër drejtësinë.
Hz. Omeri r.a., u përpoq të institucionalizonte shtetin Islami, i cili tani ishte në rritje dhe në zhvillim të vazhdueshëm. Një nga aktivitetet më të rëndësishme dhe më efektive të institucionalizimit që ai kreu ishte “bejtulmali”.
Veçoritë e institucionit Bejtulmâl
“Bejtulmâl”, që do të thotë thesari i shtetit, është struktura fizike ku mblidhet thesari i shtetit.
Në këtë institucion ruheshin edhe të mirat dhe sendet publike.
Në “Bejtulmâl” u diskutuan dhe u vendosën të gjitha llojet e planeve buxhetore të shtetit.
Hz. Omeri r.a., bëri një përpjekje për të siguruar që shteti të kishte një strukturë financiare të duhur dhe të menaxhueshme. Ai formoi organizatën “divan” si vazhdimësi e “bejtulmâl”. Me organizimin e këshillit, shteti filloi të merrte shënime, kështu që u formua një arkiv.
Karakteristikat e organizimit të këshillit
Divani përmban libra në të cilët janë shkruar të gjitha nevojat e shtetit.
Qëllimi kryesor i organizatës është shpërndarja e drejtë e të ardhurave nga çlirimet tek muslimanët.
Me vendosjen e Divanit, ndarja e “Fej”,
mes myslimanëve u lidh me një sistem. Kështu, mekanizmi shtetëror është forcuar.
Në Kuranin Famëlartë dhe në Sunetin e Pejgamberit tonë a.s., koncepti i “drejtësisë” përmendet shpesh. Padrejtësia është parë si një e padrejtë e madhe njerëzore. Fjala që e përshkruan Hz. Omerin r.a., është “drejtësia”. Detyren gjyqesore e kreu personalisht ne Medine. Hz. Omeri r.a., nuk tregoi asnjë favorizim, as ndaj djalit të tij, dhe respektoi të drejtat e të gjithëve.
Karakteristikat e sistemit të drejtësisë
Hz. Omeri r.a., zgjidhi shumë shpejt mosmarrëveshjet ligjore dhe parandaloi bllokimin e sistemit të drejtësisë.
Hz. Omeri r.a., bëri emërimet e para të pavarura kadi (gjykatës) nëpër qytete. Gjatë sundimit të hz. Ebu Bekrit r.a., qeveritarët e kryenin këtë detyrë.
Hz. Omeri r.a., mbikëqyrte gjykatën e apelit dhe gjyqtarët dhe qeveritarët në qytete, gjithashtu caktoi një gjykatë dhe kadi brenda ushtrisë.
Deri në kohën e Hz. Omerit r.a., muslimanët i përcaktonin vitet bazuar në lindjen, vdekjen dhe hixhretin e të Dërguarit të Allahut s.a.v.s.. Hz. Omerit r.a., e vendosi hixhretin e të Dërguarit të Allahut s.a.v.s., si një sistem për të cilin të gjithë do të pajtoheshin. Kalendari, i quajtur tani kalendari Hixhri, hyri në fuqi.
Karakteristikat e kalendarit Hixhri
Arsyeja pse kalendari fillon me hixhret
Me shpërnguljen e Pejgamberit tonë a.s., pati një ndarje të qartë dhe të dallueshme të së drejtës nga e gabuara.
Hz. Omeri r.a., e bëri këtë çështje një çështje themelore për shokët e tij dhe u konsultua me ta. Pranimi i fillimit të kalendarit si Hixhri, ishte një vendim për të cilin u pajtuan të gjithë.
Me kalendarin hixhri, u krijua një sistem që Umeti, e përdorte të përbashkët dhe përcaktonte programet e tyre, duke parandaluar kështu problemet e përjetuara në këtë drejtim.
Gjatë sundimit të Hz. Omerit r.a., shteti Islam, tregoi një zhvillim fizik shumë serioz në një kohë të shkurtër. Me çlirimin e të gjithë Sirisë, Egjiptit dhe Irakut, lindi problemi i matjes dhe futjes së tokave të fituara në sistem. Hz. Omeri r.a., e kapërceu këtë problem me ndihmën e sahabëve të caktuar.
Karakteristikat e matjes së tokës
Hz. Omeri r.a., rreth matjes së tokës emëroi Osman b. Hunejf dhe Huzejfe b. El-Jeman.
Ky studim është studimi i parë kadastral në botën islame. Me këtë matje u përcaktuan tokat e përshtatshme për bujqësi dhe synohej një prodhim i përshtatshëm.
Si rezultat i matjeve, u përcaktuan rreth pesëdhjetë milionë hektar tokë të përshtatshme për bujqësi në rajonet Sevad dhe Jebel.
Ishte shumë e vështirë të vendosësh rregull në tokat e çliruara. Hz. Omeri r.a., i cili ishte në dijeni për këtë çështje, siguroi kultivimin e përhershëm të tokës me taksën e haraçit dhe respektoi të drejtat e jomuslimanëve me taksën e xhizjes.
Karakteristikat e taksës së xhizjes dhe haraçit
Taksa e parë e haraçit në historinë islame filloi të merret gjatë sundimit të hz. Omerit r.a..
Sipas sistemit që u zbatua në Irak, Siri dhe Egjipt, jomuslimanët që dëshironin të përdornin tokat e tyre të vjetra e kishin këtë privilegj duke paguar taksen e haraçit.
Sistemi i xhizjes i zbatuar nga hz. Omeri r.a., ishte pionier i formimit të ideve të sekteve të mëvonshme për këto çështje.
Gjëja që i interesonte më shumë hz. Omerit r.a., ishte uniteti i umetit. Në këtë kuptim, namazin e taravisë, të cilin Hz. Pejgamberi a.s., herë pas here e falte me xhemat, hz. Omeri r.a., e shndërroi në një namaz të falur me xhemat. Hz. Omeri r.a., dëshironte të siguronte unitetin, të parandalonte rrëmujën në xhami dhe të vazhdonte namazin e teravive me xhemat pasi u shfaq mundësia që namazi të bëhej i detyrueshëm.
Veçoritë e kryerjes së teravive me xhemat
Hz. Omeri r.a., duke i kërkuar Ube’y b. Ka’bit të falte si imam namazin e teravisë, ai filloi një traditë të këtillë.
Me këtë vendim halifi, sistematizoi namazet e Ramazanit dhe i vendosi ato në një rend të caktuar.
Ky veprim ka filluar në muajin e Ramazanit të vitit 14 Hixhri.
Hz. Omeri r.a., përpiqet të ruajë drejtësinë në çdo fushë gjatë gjithë jetës së tij. Kur dëgjoi se tregtarët muslimanë që shkonin në qytetet dhe vendet e huaja u taksuan me një të dhjetën, ai urdhëroi që të huajt të taksohen në të njëjtën mënyrë.
Tarifa e tregut dhe doganore karakteristikat e sistemit
Me taksën e tregut dhe doganes u parandalua konkurrenca e pandershme në tregti dhe tregu u mbajt në rregull.
Halifi, me këtë rregullore respektoi të drejtat e muslimanëve.
Shteti Islam, mori shumë fise nën kontrollin e tij dhe njerëzit filluan të jetojnë në qytete, kjo e shtyu hz. Omerin r.a., të themelojë qytete të reja dhe të përcaktojë rrugët, rrugicat dhe shtëpitë në këto qytete. Shteti Islami, tani ka filluar të marrë një identitet të qytetëruar.
Karakteristikat e sistemit të qytetit
Hz. Omeri r.a., nuk lejoi që shtëpitë në qytetet e sapokrijuara si Basra dhe Kufe, të kishin më shumë se tri dhoma dhe lartësinë nuk e ka lejuar po ashtu.
Halifi në lagjet e qyteteve të sapothemeluara vendosi arabët në lagje.
Hz. Omeri r.a., përcaktoi gjerësinë e rrugëve kryesore në këto qytete 24 metra, rrugët 18 metra dhe gjerësinë e rrugicave 4 metra.
Zgjerimi i çlirimeve dhe fakti që luftërat bëheshin tani në një gjeografi të largët i lodhi ushtarët e shtetit Islam, me kalimin e kohës. Hz. Omeri r.a., krijoi një sistem ushtarak duke treguar të njëjtën ndjeshmëri në këtë çështje si në çështjet e tjera.
Karakteristikat e sistemit ushtarak
Hz. Omeri r.a., i ndau ushtarët e tij në seksione. Ata që kishin marrë pjesë njëherë ne luftë, u terhiqeshin për të pushuar dhe dërgonte grupin e dytë e kështu me rradhë.
Me këtë sistem u shfaq një sistem shërbimi ushtarak i njëpasnjëshëm.
