Pljevlja kao nekada sjedište Hercegovačkog sandžaka, mjesto čuvenih alima i znamenitih ličnosti poput Husein paše Boljanića, muftija Mehmeda Nurudi Vehbi ef. Šemsikadića, Mehmeda Zekerijaha – Zekija Ćinare kao i drugih koji su dali zaista veliki doprinos za razvoj i unapređenje ovog grada na svim poljima.
U razgovoru za naš portal Erol ef. Kolić, predsjednik Medžlisa Islamske zajednice Pljevlja i imam hadži Alijine džamije, podsjeća: “Ako se osvrnemo samo na broj džamija koje su nekada postojale u Pljevljima, doći ćemo do broja 26 džamija, od čega 9 u gradu i 17 na seoskom području. U gradu danas od ukupno 9 džamija postoje 4 i 2 na seoskom području, tačnije u Bukovici u zaseocima Rosulje i Raščići.
Među ovim džamijama u gradu nalazi se i Hadži Alijina džamija, koju je sagradio hadži Alija, sin Hasana Taslidžaka 1177 h.g. – 1763 god., kako se to vidi iz tariha na rukopisu u Gazi Hurev-begovoj biblioteci u Sarajevu ( rukopis br. 1817, Kasim Dobrača, Katalog II, str. 980).”
Evlija Čelebi u svom putopisu ističe da je u Pljevljima, pored Husein-pašine džamije i još nekoliko njih, postojala i Hadži Alijina džamija. Da li se radi o istoj ili dvijema džamijama pouzdano se ne može utvrditi, mada nema nikakvih drugih tragova o dvijema džamijama.
Što se same džamije tiče, Erol ef. nastavlja: “Hadži Alijina džamija nalazi se u mahali Ćutkovac, u naselju Penda. Istoimena džamija je u prošlosti bila obrazovna ustanova gdje su se generacije Pljevljaka učile pismenosti, na arapskom, persijskom i maternjem jeziku i gdje se sticalo znanje iz vjerskog i opšteg obrazovanja. Oko džamije je ograđeni harem sa mezarjem površine 570 m2. U njemu ima dosta mezara sa arapskim epitafima (iz perioda 1320. h.g.).”
Džamije kao najvažniji objekti u životima muslimana često su služila i kao mjesta za ukop uglednih ljudi iz različitih vremenskih perioda. “U haremu džamije sahranjeni su mnogi ugledni Pljevljaci iz mahale, o čemu svjedoče bijeli kameni nišani, međutim tu se nalaze i drugi neobilježeni mezarluci za koje se pretpostavlja da su tu sahranjeni muhadžiri – prognanici, sa seoskog područja, koji su tokom Drugog svjetskog rata kao izbjeglice bili smješteni u pljevaljskim džamijama i koji su umirali usljed raznih bolesti, gladi i epidemija, nakon toga džamija je bila u dosta zapuštenom stanju, te je odmah obnovljena.”
“Džamija je zidana od ćerpiča i ima dosta veliku drvenu munaru visine 16 metara. U njoj se nalazi nekoliko izuzetno vrijednih levhi iz XVIII vijeka. Pisane su na cinčanom limu, pozlatom. Džamiju su duže vremena održavali članovi porodice Bulić, iz Pende, čijih se nekoliko mezara nalazi u haremu džamije, a nakon toga jedno vrijeme brigu o džamiji su preuzeli članovi porodice Brković.
Vrijedne džematlije i naši vakifi u zadnjih petnaest i više godina učinili su veliki hair za ovu džamiju i džemat o čemu svjedoči lijepo izgrađen šadrvan, uređen džamijski harem sa zaštitnom ogradom, kompletan enterijer džamije kao i vanjski dio, ali i skoro restaurirana drvena munara koja je bila i ostala simbol grada, mahale i ovog džemata.” pojašnjava Erol ef. Kolić.
Ono što je važno napomenuti jeste da je ova džamija u ranijem periodu bila aktivna samo tokom Ramazana, gdje se u nedostatku vjerskog kadra dovodio određen broj musafira i učenih ljudi sa strane kako bi se nesmetano obavljale sve ramaznske aktivnosti.
“Od preseljenja na ahiret rahmetli Mehmed ef. Cokovića koji je bio rođeni Pljevljak pa nadalje uvijek su imamsku dužnost obavljali ljudi koji nisu bili iz Pljevalja. Kasnije mladi ljudi iz našeg grada pokazuju interesovanje za medresom i daljim školovanjem i odlučuju da se po završetku školovanja vrate u svoj grad.
Danas s ponosom možemo reći da su svi vjerski uposlenici koji obnašaju dužnost u Islamskoj zajednici iz Pljevalja, gdje se nastavila tradicija naših dobrih, vrijednih i učenih predaka poput Šemsikadića, Ćinare, Boljanića i drugih koji su nam ostavili u emanet ovaj grad.” zaključuje za naš portal Erol ef. Kolić.
